Truyền thuyết rằng Công chúa Tiên Dung là con gái của Vua Hùng thứ III, hữu duyên cùng Chử Đồng Tử, một chàng trai nghèo nhưng hiếu thảo, lương thiện. Tiên Dung và Chử Đồng Tử một đêm nọ rũ bỏ trần thế mà bay trở về trời. Chỗ họ bay về trời gọi là Dạ Trạch.
"Bay Trở Về Trời", theo tín ngưỡng dân gian dạy rằng họ - các vị thần bay về trời ấy, là người của Trời phái xuống giúp dân tộc ta, xong việc, họ về lại trời. Tín ngưỡng dân gian dân tộc ta có Tứ Thánh Bất Tử là Sơn Thần Tản Viên, Phù Đổng Thiên Vương, Chử Đồng Tử, và Thánh Mẫu Liễu Hạnh: những vị thánh giúp dân ta, họ không chết như người thường, nên gọi là Bất Tử.
Đầm Dạ Trạch sau này nơi Triệu Quang Phục làm căn cứ chống lại quân xâm lược phương Bắc - nhà Lương. Truyền thuyết cũng dạy rằng chính Chử Đồng Tử cỡi rồng xuống giúp Triệu Quang Phục, bảo gắn móng rồng ở đầu mâu mà đuổi giặc, giết chết tướng giặc Dương Sằn, chiếm lại kinh đô Long Biên và xưng Triệu Việt Vương. Truyền thuyết còn dẫn rằng thuở mất nước, Nguyễn Trãi đã bôn ba tìm chân chúa đặng mà hợp lực cứu nước khỏi ách đô hộ giặc Minh phương Bắc. Ông đã cầu khẩn thần linh ở đền thờ Chử Đồng Tử, và được mách bảo rằng minh chúa là người có tên Lê Lợi.
Vua Lê Thánh Tông (1442-1497) - một vị vua tài giỏi mở mang văn hóa và đất nước về phía Nam cảm khái Thần Chử Đồng Tử rằng:
Chử Đồng Tử
Hiền thảo dòng nhà thấu trời xanh,
Đành hay phúc thiện máy tự nhiên.
Mấy thu nhem nhuốc rèn gan sắt,
Một phút giàu sang kết bạn tiên.
Triệu Việt nạn xong nên nghiệp cả,
Ức Trai mộng tỏ phỉ lời nguyền.
Anh linh miếu dõi lừng hương khói,
Còn nước còn non tiếng hãy truyền.
Ngày nay, dưới lăng kính hiện sinh vong bản trộn lẫn thập phần mông muội duy vật nửa vời, không rõ dầu chẳng tận đuôi, hậu nhân Lạc Việt đem ra phì cười chế nhạo những truyền thuyết, các vị thần linh xưa vốn làm nên tín ngưỡng mang lại lý tưởng gốc gác, tinh thần cội rễ, niềm tin được chở che và răn đe trừng phạt, ý tôn kính Đất Trời, thượng tôn chỉ Đất Trời mới là Đỉnh Cao Toàn Năng. Hậu nhân ngày nay một mặt thì chối bỏ, nhạo báng, không tin vào các tín ngưỡng, thần linh có từ muôn xưa, mặt khác lại mê tín cúng kiếng, chen chúc, giày xéo nhau đến các nơi thờ phượng thần linh để xin xỏ lợi ích, xin ban cho chức quyền và tất cả các lợi thế đặng đạp lên đầu nhau mà sống. |